ECU مخفف عبارت Electronic Control Unit است که به معنی واحد کنترل الکترونیک می باشد. امروزه کارایی و عملکرد ایسیو در خودرو ها به قدری مهم و حیاتی شده است که بیشتر از یک تراشه ایسیو در هر خودرو جایگذاری می کنند. بودن چند تراشه سالم در هر خودرو، فرصت خوبی برای تشخیص عیوب و مشکلات فنی خودرو به سازندگان و تعمیرکاران آن خواهد داد. نحوه عملکرد این تراشه در خودرو به این شکل است که به طور مداوم و مستمر وضعیت فنی را کنترل می کند. به همین علت تشخیص علت خرابی ایسیو و تعمیر آن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ایسیو ECU
ایسیو در اصل یک نوع کامپیوتر کوچک بهینه سازی شده و نصب شده در داخل خودرو میباشد که آن را مغز متفکر و حافظه خودرو میدانند. وظیفه اصلی ایسیو کنترل الکترونیکی عملکرد و هماهنگی بخش های مختلف اتومبیل است. این وسیله کاربردی زمانی اختراع شد که خودروسازان به فکر ساخت و اختراع وسایل الکترونیکی در خودروها افتادند تا با افزایش بازدهی سوخت، از تولید بیشتر آلاینده‌های سوختی جلوگیری کنند. تمامی سنسورهای تعبیه شده در خودرو در کمترین زمان اطلاعات خود را به این مینی کامپیوتر فرستاده و ایسیو موجود، اطلاعات را پردازش میکند و وضعیت آنها را در صفحه نمایشگر پشت فرمان نشان خواهد داد. داده های ورودی به تراشه ایسیو، اطلاعاتی درباره میزان سوخت و جریان هوای وارد شده برای تبدیل انرژی، کنترل کردن آلاینده های اگزوز یا وضعیتی از مصرف سوخت و احتیاج به سوخت بیشتر و حرارت رادیاتور را در اختیار درایور قرار میدهد.
نحوه عملکرد ایسیو
نحوه عملکرد ایسیو
بطور کلی ایسیو با دریافت این اطلاعات و بررسی جامع آنها گام بعدی را مشخص میکند. منظور از مرحله بعدی این است که پس از دریافت اطلاعات، سیستم الکتریکی اطلاعات کلی درباره نوع و میزان هرکدام از سنسورها را به قسمت‌های مختلف میفرستد. این قطعه در خودرو بر تمام سیستم ها و نحوه عملکرد آنها نظارت مستقیم دارد. مشکل ایجاد شده در اتومبیل توسط ECU در صفحه نمایشگر روشن میشود و راننده را از اشکال فنی بوجود آمده مطلع میکند. این امکان برای خودروساز و تعمیرکار فراهم می شود تا با اطلاع از اختلال ایجاد شده اقدام فوری و صحیحی در رفع اشکال فنی خودرو داشته باشند. حال این تراشه مانند هر وسیله دیگری در خودرو ممکن است خراب شود و نیازمند تعمیر باشد یا اینکه کاملا آسیب ببیند و نیاز به تعویض داشته باشد. شناخت کامل ایسیو خودرو و تمامی قطعات آن برای بررسی علت خرابی ضروری است.
اجزاء اصلی
کانکتورها و پین ها، پوسته یا بدنه اصلی (رادیاتور)، درپوش یا پوسته پایینی، پلاک (لیبل)، کیت یا برد الکترونیکی
بخش های مهم
سیستم ایسیو از قسمت های مختلفی تشکیل شده است و از قسمت های مهم آن می توان به موارد زیر اشاره نمود.
• خروجی های دیجیتالی یا H level؛ این خروجی وظیفه کنترل بسته و باز شدن انژکتور، همچنین کنترل کننده جرقه زنی شمع های ماشین و خاموش و روشن شدن فن های تعبیه شده را دارد.
• فرم دهنده سیگنال؛ این قسمت از ایسیو برای خروجی و ورودی های از پیش تعیین شده مورد استفاده قرار میگیرد.
• تبدیل داده های آنالوگ به دیجیتال؛ این بخش وظیفه تبدیل داده های آنالوگی به داده های دیجیتالی را دارد تا عیب یابی و رفع اشکال فنی خودرو راحت تر و سریع تر باشد، مانند آنالوگ سنسور اکسیژن.
• مبدل های دیجیتال به آنالوگ؛ همانگونه که داده های آنالوگ به دیجیتال تبدیل می شود، گاهی داده ها یا مبدل های دیجیتالی نیز به آنالوگ تبدیل می شوند تا برای فرمان بعدی در خودرو آماده شوند.
ایسیو خودرو
علائم خرابی ایسیو
علائم خرابی ایسیو به دو حالت خود را نشان می دهد. نیم سوز شدن و یا سوختگی یا شکستگی کامل حالت های خرابی این قطعه هستند. در حالت نیم سوز شدن، یکی از قسمت های ایسیو با اختلال در پردازش اطلاعات در خودرو مواجه میشود. به این صورت که دریافت اطلاعات از سوی تراشه کامپیوتری درست انجام نمی شود و در نتیجه صدور فرمان از سوی ایسیو به سایر قسمت های خودرو با مشکل مواجه خواهد شد. نتیجه نیم سوز شدن این است که خودرو به سختی روشن خواهد شد و با کاهش توان و قدرت خودرو و روان کار نکردن ماشین رو به رو خواهیم شد.
حالت دیگر خرابی ایسیو نوع جدی تر آن است که این تراشه شکسته می شود و یا آسیب جدی می بیند. در این حالت اگر خودرو در حال حرکت باشد، یکباره از حرکت باز می ایستد و یا اگر خاموش باشد و بخواهید استارت بزنید، روشن نمی شود. در حالت کلی ریپ زدن هنگام استارت و یا اختلال در عملکرد موتور و روشن نشدن، از علائم خرابی ایسیو است. در برخی مواقع و برخی خودرو ها در صورت خرابی ایسیو چراغ چک این دستگاه در صفحه نمایش روشن می شود.
علائم خرابی ایسیو
علت خرابی ECU
به علت اهمیت تراشه ایسیو در ماشین، خودروسازان همیشه مکان جایگذاری آن را در جایی غیر قابل دسترس و امن قرار میدهند. معمولا محل نصب این سیستم در زیر کاپوت جلو و کنار سیستم موتور و یا در زیر پای راننده در داخل کابین خودرو جایگذاری شده است. به خاطر غیر قابل دسترس بودن ایسیو، این وسیله کاربردی کمتر دچار آسیب فیزیکی می شود، مگر در صورت بروز حادثه یا تصادف شدید و یا ضربه مستقیم دچار مشکل و ایراد فیزیکی شود. اما شایع ترین علت خرابی سیستم کامپیوتری یا ECU نوسانات برقی شدید و یا وارد کردن شوک به این دستگاه میباشد. اما شوک یا نوسانات شدید برق چگونه ایجاد می شود؟! در پاسخ به این سوال به تفصیل در متن زیر تحت عنوان سوختن ECU به آن خواهیم پرداخت.
علت سوختن ECU
علت سوختن ECU
دانستن علت سوختن ایسیو یا عوامل مخرب این تراشه ما را در جلوگیری از بروز خرابی دستگاه کمک خواهد کرد. همچنین دانستن راه حل های پیش گیری از سوختن ایسیو ما را در حفاظت از این دستگاه راهنمایی می کند. در خصوص خرابی‌های ایسیو به علت شوک و نوسانات شدید برق، باید گفت که برخی مواقع فشار صدمه به حدی شدید و جدی است که باعث سوختن کامل تراشه می شود. از علت‌های مختلف سوختن این تراشه میتوان به موارد زیر اشاره کرد؛
• خیس شدن ایسیو
برخورد مستقیم آب با این قطعه از خودرو باعث سوختگی کامل این تراشه میشود. همیشه خودروسازان و سازندگان این تراشه در فکر محافظت بیشتر این دستگاه در مقابل تهدیدات خارجی مانند مایعات هستند. اما برخی از پایه پین‌های خارجی بدون محافظت میباشند. این پایه ها نری هستند، در حالی که همه پین ها و پایه‌های دیگر این سیستم با موم پیچیده شده اند. اما این پایه‌های به دلیل ارتباط مستقیم با جریان برق و مدار محافظت زیادی برای آنان تعبیه نشده است. به همین علت خیس شدن این محفظه، با اتصالی و گاهی با سوختن دستگاه همراه است. زیرا خیس شدن پایه‌های پین باعث وارد شدن شوک شدید به ایسیو خواهد شد. به همین دلیل با خیس شدن تراشه بست باتری را از خودرو جدا میکنند و تا خشک شدن کامل آن، از روشن کردن خودرو جلوگیری میشود. این کار از سوختن سیستم ECU جلوگیری میکند.
• باتری به باتری کردن ماشین
این اقدام عادت اشتباهی است که برخی از صاحبان خودرو آن را انجام میدهند. آنها این کار را برای فعالیت دوباره باتری لازم میدانند و به آن ری استارت باتری می گویند. هر ورود غیر استاندارد و غیر عادی به جریان برق مدار ممکن است، باعث وارد شدن شوک به سیستم تراشه شود. روش باتری به باتری کردن روشی تایید نشده برای فعال کردن باتری است و انجام این کار، گاهی باعث سوختن تراشه ایسیو می شود. پس به شدت از انجام آن پرهیز کنید.
• دستکاری پین یا بدنه ECU
گاهی تماس مستقیم و باز کردن بدنه ایسیو باعث ایجاد سوختگی در آن خواهد شد. جدا کردن سوکت ها از ECU نیازمند داشتن تخصص و دانش کافی در این زمینه است. پایه‌های این دستگاه همگی خاصیت رسانایی دارد. پس تماس دست گاهی باعث ایجاد شوک الکتریکی با ولتاژ زیاد و قوی می شود و وارد شدن این الکتریسیته به هسته اصلی سیستم باعث شوک شدید به آن خواهد شد.
• دستکاری باتری در حین روشن بودن خودرو و یا جدا کردن آن
جدا کردن باتری از ماشین در زمان روشن بودن دستگاه کاری بسیار اشتباه و غلط است. این باور وجود دارد که با وجود برق در دینام اگر باتری جدا شود، هیچ اشکالی در سیستم برقی ماشین به وجود نمی آید. اما این باور کاملا غلط است. وجود باتری در خودرو باعث کنترل جریان برق و تنظیم جریان برق در مدار و در دینام می شود. زیرا برق تولیدی در دینام گاهی افزایش زیادی خواهد یافت و این افزایش در جریان برق باعث این می شود که ولتاژ برق بیش از حد نیاز به مدار برقی خودرو برسد و این کار حتما باعث سوختگی ایسیو می شود. پس باید از جدا کردن باتری اتومبیل در زمان روشن بودن آن به شدت جلوگیری کرد.
• اطمینان داشتن از وجود برق به روش غیر اصولی در سر باتری
عادتی خیلی اشتباه که حتی برخی از حرفه ای ها آن را انجام میدهند این است که برای اطمینان داشتن از جریان برق در سر شمع ها، وایر شمع را جدا میکنند و دوباره تماس لحظه ای وایر با شمع متوجه جریان برق میشوند. اما باید گفت، این کار بسیار اشتباه و غیر حرفه ای است. زیرا ایجاد این جرقه لحظه ای باعث سوختن ایسیو میشود. برق اتصالی از کویل گرفته میشود. سیستم برقی کویل متصل به ECU میباشد، و این اتصال لحظه ای و کوتاه باعث شوک شدید به ایسیو و منجر به سوختن آن میشود. بنابراین از انجام این آزمایش شدیدا خودداری کنید و با استفاده از شمع فیلرگیری از وجود جریان برق اطمینان پیدا کنید.
انواع ECU خودرو
خودروسازان برای خودروهای خود اقدام به ساخت ایسیو اختصاصی می کنند. خودروسازان ایرانی از چند نوع ECU محدود برای اتومبیل‌های خود استفاده میکنند. برندهای مختلفی از ایسیو وجود دارد اما برخی از معروف ترین آنها که در ایران استفاده میشود، به قرار زیر است:
• s2000 این مدل از ECU در انواع سمند ها و پژو ۴۰۵ و پژو پارس ها استفاده می شود. پرایدهای مدل ۸۲ و ۸۳ کد ۱۱۰۰۰ و پراید های که در مدل ۸۵ و ۸۶ ساخته شده اند. نوع دیگر این تراشه در خودروهای قدیمی مثل آردی مدل ۸۲، ۸۳ و پیکان استفاده میشود.
• J34 این تراشه در پژو ۲۰۶ های که بعد از سال ۸۵ ساخته شده اند. که دارای موتور TU3 هستند.
• J 35 این سیستم در پژو های ۲۰۶ اس دی گاز سوز و بنزین سوزی استفاده میشود.
• SL96 این مدل در سمند های اوایل دهه ۸۰ و پژو ۴۰۵ استفاده میشود.
• 4MB2 این مدل دارای ۱۱۲ پایه در تراشه است که در پژو های ۶۰۷ استفاده شده است.
• MM8P برای خودرو های که موتور xu7 هستند استفاده می شود و این مدل کانکتور ۳۵ است.
• 6LPB برای پژو های ۴۰۷ استفاده می شود و دارای ۱۱۲ پایه میباشد.
انواع ECU خودرو
سلامت کامپیوتر کوچک خودرو بسیار با اهمیت میباشد. زیرا منشا بسیاری از مشکلات خودرو همین سوختن و یا شکستن تراشه ایسیو است. پس با انجام ندادن برخی کارهای غیر اصولی مانع از ایجاد مشکل و تحمل هزینه های زیاد تعمیرات خودرو شوید.
